(1933–2020)
ur. w Dębicy, studiował filozofię, historię sztuki i literatury na Uniwersytecie Jagiellońskim, a następnie kompozycję w krakowskiej Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej, kolejno pod kierunkiem Artura Malawskiego i Stanisława Wiechowicza; jego pierwszym profesorem kompozycji był jednak Franciszek Skołyszewski. W 1959 Penderecki zwyciężył w konkursie Związku Kompozytorów Polskich; nagrody zdobyły jego trzy utwory: Strofy, Emanacje i Psalmy Dawida. Rok później wykonanie Anaklasis pod batutą Hansa Rosbauda podczas festiwalu w Donaueschingen przyciągnęło uwagę krytyki zachodniej. Lata 60. to okres kolejnych błyskotliwych sukcesów Pendereckiego, związanych z wykonaniami takich dzieł, jak Ofiarom Hiroszimy – Tren (nagroda Międzynarodowej Trybuny Kompozytorów w 1961), Pasja wg św. Łukasza (Wielka Nagroda Sztuki Nadrenii Północnej-Westfalii 1966 i Prix Italia 1967) i Dies Irae (Prix Italia 1968). W 1967 kompozytor otrzymał Złoty Medal Sibeliusa. 

W latach 1966–68 uczył w Folkwang Hochschule w Essen i równocześnie pracował nad operą Diabły z Loudun (wg Aldousa Huxleya), która po prapremierze w hamburskiej Staatsoper w 1969 (reż. Konrad Swinarski, dyr. Henryk Czyż) obiegła sceny operowe wielu krajów. W 2013 w Kopenhadze odbyła się premiera jej nowej wersji. Sukces odniosły także kolejne dzieła dla teatru muzycznego: Raj utracony (premiera 1978 w Chicago), Czarna maska (premiera 1986 w Salzburgu) i Ubu Król (premiera 1991 w Monachium). 

W latach 1972–87 Penderecki był rektorem Akademii Muzycznej w Krakowie, a w latach 1973–78 profesorem Yale University w New Haven. W 1973 rozpoczął działalność dyrygencką. Ogromna lista nagród i odznaczeń przyznanych kompozytorowi w różnych krajach Europy, Azji i obu Ameryk jest zbyt długa, by ją tutaj wyczerpać – świadczą one, że Penderecki jest uznawany za jednego z najważniejszych kompozytorów w historii (tak brzmi formuła jednej z nagród). Wśród nagród krajowych należy wymienić Nagrodę ZKP (1970), Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1993) oraz Order Orła Białego (2005) – najwyższe polskie odznaczenie. Kompozytor został też laureatem nagród państwowych Niemiec, Austrii, Francji i Monako, nagród im. Honeggera (1977) i Sibeliusa (1983), Premio Lorenzo il Magnifico (1985), Nagrody Fundacji im. K. Wolffa w Izraelu (1987), Grawemeyer Award Uniwersytetu w Louisville (1992). W 2000 na Targach MIDEM w Cannes otrzymał tytuł Najlepszego Żyjącego Kompozytora Roku, w 2002 – Nagrodę Romana Guardiniego przyznawaną przez Akademię Katolicką w Bawarii, w 2003 – Nagrodę Europejskiej Muzyki Kościelnej (podczas Festiwalu Europejskiej Muzyki Kościelnej w Schwäbisch-Gmünd). W 2002 został laureatem Nagrody Państwowej Nadrenii Północnej-Westfalii. W październiku 2004 z rąk księcia Hitachi otrzymał w Tokio 16. Praemium Imperiale. W 1990 Republika Federalna Niemiec uhonorowała go wysokim odznaczeniem państwowym – Wielkim Krzyżem Zasługi, od tego samego roku nosił tytuł Chevalier de Saint Georges. W 2008 Krzysztof Penderecki, wśród którego przodków są Ormianie, został uhonorowany Złotym Medalem Ministra Kultury Armenii, a w 2009 otrzymał Order Honorowy od prezydenta Republiki Armenii. Posiadał honorowe obywatelstwo Strasburga oraz honorowe członkostwo American Academy of Arts and Letters. W 2003 tytuł honorowego obywatela przyznało mu jego rodzinne miasto Dębica. Otrzymał tytuły doktora lub profesora honoris causa Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, Georgetown University w Waszyngtonie, Konserwatorium im. Czajkowskiego w Moskwie, Hong Kong Academy for Performing Arts, Konserwatorium w Pekinie, uniwersytetów w Glasgow, Rochester, Bordeaux, Leuwen, Belgradzie, Madrycie, Lipsku, Sankt Petersburgu, Yale, Seulu, Duquesne w Pittsburghu. 

Był członkiem zwyczajnym Królewskiej Akademii Muzycznej w Londynie, Accademia Nazionale di Santa Cecilia w Rzymie, królewskich akademii muzycznych w Sztokholmie i Dublinie, berlińskiej Akademie der Künste oraz Academia Nacional de Bellas Artes w Buenos Aires. 

Z okazji osiemdziesiątych urodzin kompozytora w 2013 zostało otwarte Europejskie Centrum Muzyki Krzysztofa Pendereckiego w Lusławicach. W 2015 artysta otrzymał tytuł Prezesa Honorowego Związku Kompozytorów Polskich. 

Pozamuzyczną pasją Pendereckiego były ogrody. W arboretum, które założył w swojej posiadłości w Lusławicach, posadził i wyhodował kilkaset gatunków drzew. Zmarł 29.03.2020 w Krakowie. 

Wybrane utwory (od 1990): Ubu Król, opera buffa wg Alfreda Jarry’ego (1990–91), Trio smyczkowe (1990–91), Sinfonietta per archi (1991), V Symfonia (1992), Koncert na flet (lub klarnet) i orkiestrę kameralną (1992), Kwintet klarnetowy (1993), Sinfonietta nr 2 na klarnet i smyczki (1994), Divertimento na wiolonczelę solo (1994), III Symfonia (1988–95), Metamorphosen. II Koncert skrzypcowy (1992–95), Koncert klarnetowy (1992–95), Siedem bram Jerozolimy – VII Symfonia na solistów, recytatora, trzy chóry mieszane i orkiestrę (1996), Serenada na orkiestrę smyczkową (1996–97), Hymn do Daniela na chór mieszany i orkiestrę (1997), Hymn do św. Wojciecha na chór mieszany i orkiestrę (1997), Credo na głosy solowe, chóry i orkiestrę (1998), II Sonata skrzypcowa (1999), Sekstet na skrzypce, altówkę, wiolonczelę, klarnet, róg i fortepian (2000), Concerto grosso na trzy wiolonczele i orkiestrę (2000–01), Koncert fortepianowy „Zmartwychwstanie” (2001–02), Largo na wiolonczelę i orkiestrę (2003), Concerto grosso nr 2 na pięć klarnetów i orkiestrę (2004), VIII Symfonia „Lieder der Vergänglichkeit” (Pieśni przemijania) na trzy głosy solowe, chór i orkiestrę (2004–05), III Kwartet smyczkowy (2008), Drei Chinesische Lieder na baryton i orkiestrę do słów poetów chińskich w tłum. Hansa Bethgego (2008), Koncert na róg i orkiestrę „Winterreise” (2007–09), Kadisz na sopran, tenor, recytatora, chór męski i orkiestrę do słów Abrahama Cytryna oraz biblijnych (2009), „Powiało na mnie morze snów”.... Pieśni zadumy i nostalgii na sopran, mezzosopran, baryton, chór i orkiestrę do słów poetów polskich (2011), Concerto doppio na skrzypce, altówkę i orkiestrę (2012), De natura sonoris no. 3 na orkiestrę (2012), Adagio z III Symfonii na orkiestrę smyczkową (2013), Quintetto per archi na dwoje skrzypiec, altówkę, wiolonczelę i kontrabas (2013), Dies illa na trzy głosy solowe, trzy chóry mieszane i orkiestrę (2014), Concertino na trąbkę i orkiestrę (2015), Kwintet smyczkowy (2015), Polonez na orkiestrę symfoniczną (2015), Domine quid multiplicati sunt na chór mieszany a cappella (2015), IV Kwartet smyczkowy (2016), VI Symfonia „Pieśni chińskie” na baryton, orkiestrę symfoniczną i erhu (2017), Lacrimosa nr 2 na sopran, chór żeński i orkiestrę kameralną (2018), Fanfara dla Niepodległej na orkiestrę symfoniczną (2019).